De oude Griekse arts Hippocrates wordt vaak als volgt geciteerd: ‘Laat voedsel uw medicijn zijn en uw medicijn uw voedsel.’ Hoewel de exacte bewoording misschien apocrief is, onderstreepten zijn geschriften ongetwijfeld de cruciale rol van voeding en levensstijl in gezondheid en ziekte. Tegenwoordig versterkt wetenschappelijk bewijs deze wijsheid, wat aantoont dat onze keuzes een diepgaande impact hebben op ons welzijn – en onze levensduur.
De kracht van levensstijl: voorbij genetica
Eeuwenlang werd ziekte toegeschreven aan onevenwichtigheden in de ‘humeuren’ van het lichaam. Nu laat de moderne wetenschap een ander beeld zien. Hoewel genetica ongetwijfeld een rol speelt, wijst de overweldigende consensus binnen de medische gemeenschap op levensstijl als de dominante factor bij de meeste chronische ziekten. De voormalige voedingsleerstoel van Harvard schatte dat voor veel ziekten die veel voorkomen in westerse populaties, niet-genetische factoren – zoals voeding, lichaamsbeweging en andere gedragskeuzes – maar liefst 80% tot 90% van het risico voor hun rekening nemen.
Dit is niet zomaar een theorie. Het aantal ernstige vormen van kanker en hart- en vaatziekten varieert dramatisch over de hele wereld. Misschien nog overtuigender is de observatie dat wanneer bevolkingen migreren van landen met een laag risico naar landen met een hoog risico, hun ziektecijfers onvermijdelijk verschuiven om die van hun nieuwe omgeving te weerspiegelen. Specifieke levensstijlkeuzes, waaronder dieet, gewichtsbeheersing, fysieke activiteit en rookgewoonten, zijn verantwoordelijk voor meer dan 70% van het risico op beroertes en darmkanker, meer dan 80% van het risico op coronaire hartziekten en meer dan 90% van de diabetes type 2 die op volwassen leeftijd ontstaat. Dit zijn ziekten die grotendeels binnen onze macht liggen om te voorkomen.
Een gemiste kans: behandeling versus preventie
Waarom besteden gezondheidszorgsystemen, gezien de enorme macht die we hebben om onze gezondheid te beïnvloeden, onevenredig veel middelen aan de behandeling van ziekten nadat ze zich ontwikkelen, in plaats van ze überhaupt te voorkomen? Zelfs wanneer preventieve strategieën worden toegepast, leunen deze vaak zwaar op farmaceutische interventies in plaats van veranderingen in levensstijl, ondanks het potentieel voor meer kosteneffectieve resultaten. De behandeling van hoge serumcholesterolwaarden met alleen statines kan de Verenigde Staten bijvoorbeeld jaarlijks ongeveer 30 miljard dollar kosten, met een beperkte impact op de totale incidentie van coronaire hartziekten.
Het kernprobleem is dat de meeste farmaceutische benaderingen er niet in slagen de onderliggende oorzaken van ziekten in westerse samenlevingen aan te pakken, die geen tekortkomingen van geneesmiddelen zijn. Ironisch genoeg zijn juist de aandoeningen die het beste reageren op leefstijlinterventies – zoals diabetes, hartziekten en veel vormen van kanker – ook het meest winstgevend om met medicijnen te behandelen. Dit creëert een systeem waarin patiënten de rest van hun leven dagelijkse pillen nodig kunnen hebben, waardoor de afhankelijkheid van farmaceutische producten wordt bestendigd in plaats van individuen in staat worden gesteld hun gezondheid te beheren door middel van duurzame levensstijlveranderingen. Ondanks wijdverspreide richtlijnen die pleiten voor veranderingen in levensstijl als eerste behandelingslijn, volgen artsen deze aanbevelingen vaak niet op, waardoor individuen gevaar lopen.
De behoefte aan leefstijlgeneeskunde
Leefstijlgeneeskunde vertegenwoordigt een fundamentele verschuiving in de gezondheidszorgfilosofie. Het benadrukt optimale voeding (doorgaans een volledig, plantaardig dieet) en regelmatige lichaamsbeweging als primaire hulpmiddelen voor het voorkomen, stoppen en ongedaan maken van chronische aandoeningen die leiden tot voortijdige invaliditeit en overlijden. Deze holistische benadering kijkt naar de onderliggende oorzaken van ziekte, in plaats van alleen maar de symptomen te beheersen.
Zoals een pleitbezorger het verwoordde: ‘Laten we geen schoothondje zijn voor Big Pharma. Laten we, in plaats van tevreden op de schoot van onze meester te zitten, ons omdraaien en op iets zachts bijten.’ Dit sentiment onderstreept de noodzaak voor professionals in de gezondheidszorg om de invloed van de farmaceutische industrie te weerstaan en prioriteit te geven aan het welzijn van patiënten door middel van op bewijs gebaseerde levensstijlinterventies. Leefstijlgeneeskunde biedt een manier om individuen in staat te stellen de controle over hun gezondheid over te nemen en een langer, gezonder leven te leiden.
Leefstijlgeneeskunde pleit voor een proactieve benadering van de gezondheid, waarbij de nadruk wordt gelegd op preventie door middel van veranderingen in levensstijl. Door de focus te verleggen van uitsluitend het behandelen van ziekten naar het aanpakken van de grondoorzaken ervan, kunnen we mogelijk een gezondere toekomst creëren voor onszelf en toekomstige generaties.
